ریخت شناسی استخوان دمه لامه و اهمیت آن در آرایه شناسی تعدادی از ماهیان آب شیرین ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

 



در پژوهش حاضر ریخت شناسی استخوان دم لامه 12 گونه ماهی از 12 جنس، 9 خانواده و 6 راسته مختلف مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان دادند که استخوان دم لامه در ماهیان مورد مطالعه از نظر طول و عرض نسبت به طول کل یا طول سر ماهی، شکل آن از نمای شکمی، وجود و تعداد زائده خار مانند پشتی، وجود یا عدم وجود شکاف در قسمت قدامی، مسطح یا شیاردار بودن ناحیه شکمی، منشا تیغه پشتی (فاصله از بخش جلویی) و چندین ویژگی دیگر دارای تنوع هستند. سطح شکمی استخوان دم لامه کپور ماهیان مورد مطالعه عمدتا مسطح و مثلثی شکل است و سطح پشتی آن فاقد زائده یا خار میانی است. در آزاد ماهیان مطالعه شده سطح شکمی لوزی شکل و مسطح بوده، انتهایی ترین بخش جلویی آن چندان دو شاخه نیست و زائده میانی پشتی وجود ندارد. در کپور دندان ماهیان (Cyprinodontidae) و نیز خانواده Poecilidae یک زائده خار مانند در امتداد پشتی تیغه آنها وجود دارد. در سوف ماهی شکلانی مانند سیکلید هرمزگان (hormuzensis Iranocichla) و کفال ماهی شکلانی مانند بیاه (Liza abu) سطح شکمی استخوان دم لامه مثلثی شیاردار است و تنها یک خار در سطح پشتی آن دیده می شود. در ماهی صبور از شگ ماهیان دو زائده خار مانند طرفی وجود دارد. بر اساس یافته های فوق برای اولین بار کلیدی جهت شناسایی برخی از ماهیان آب شیرین ایران بر اساس شکل استخوان دم لامه تهیه گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

MORPHOLOGY OF UROHYAL BONE AND ITS IMPORTANCE IN TAXONOMY OF SOME FRESHWATER FISHES OF IRAN

نویسندگان [English]

  • H. Esmaeili
  • A. Teimori
چکیده [English]

The urohyal bone is a single median solid bone with anterior tip generally connected to the ventral hypohyal and to the first basibranchial, and the posterior end attached to the pectoral girdle by means of muscle. This bone has been generally used for age determination, but recently it has been distinguished that its morphology is diverse in different groups of fishes such that it could be used in fish taxonomy. The morphology of urohyal in 12 freshwater fishes from 12 genera, 9 families and 6 orders was been studied. Results showed that the urohyals were varied in ratio of length and width relative to total length and fish head length, ventral shape, presence and number of processes in the anterior part, origin of dorsal keel (distance from anterior tip), groove in ventral portion and some other attributes. In all examined cyprinid fish, the ventral part of the urohyal forms a triangular flat facet and there was no process in anterior part of urohyal. In Salmonidae family the ventral part was rhomboid in shape and its anterior end was not completely forked. There was a spine-like process in dorsal part of urohyal in Cyprinodontidae and Poecilidae families. In Hormuz Cichlid, lranocichla hormuzensis (Perciformes) and Abu Mullet Liza abu, (Mugiliformes) the ventral part forms a triangular grooved facet and its dorsal part bears a process. In Tenualosa ilisha (Clupeidae), there are two lateral processes in the anterior end. Based on the findings, we prepared a key for identification of some freshwater fishes of Iran for the first time.

کلیدواژه‌ها [English]

  • FRESHWATER
  • FISHES
  • UROHYAL BONE
  • Taxonomy